Việt Nam nằm ở phần Đông Nam của mảng Âu Á, giữa mảng Ấn Độ, mảng Philippines và mảng châu Úc. Lãnh thổ Việt Nam không nằm ở rìa các mảng do vậy ít bị tổn thương bởi động đất so với các nước trong khu vực như Indonesia, Philippines, Malaysia. Nhưng trên lãnh thổ và lãnh hải Việt Nam tồn tại hệ thống đứt gãy hoạt động phức tạp như: đứt gãy Lai Châu - Điện Biên, đứt gãy Sông Mã, đứt gãy Sơn La, đới đứt gãy Sông Hồng, đới đứt gãy Sông Cả, đứt gãy kinh tuyến 109-110o…, do vậy động đất cũng thường xuyên xảy ra.
Từ đầu thế kỷ 20 đến nay ở khu vực phía Bắc có 2 trận động đất cấp 8-9, độ lớn M=6,7-6,8 độ Richter, hàng chục trận động đất cấp 7, M=5,1-5,5 độ Richter và hàng trăm trận động đất yếu hơn. Điển hình là: Động đất Điện Biên 1935, M=6,75 xảy ra trên đới đứt gãy Sông Mã; Động đất Tuần Giáo 1983, M=6,8 xảy ra trên đứt gãy Sơn La, gây nên sụt lở, nứt đất trên diện rộng, sụt lở lớn trong núi, gây hư hại nhà cửa trong phạm vi bán kính đến 35 km; Động đất Bắc Giang 1961, M=5,6 độ Richter; Động đất M=6,1 độ Ricther xảy ra ở vùng đảo Phú Quý xảy ra kèm theo hoạt động núi lửa Hòn Tro năm 1923.
Gần đây hơn động đất Điện Biên 2001, M=5,3 độ Richter có chấn tâm bên Lào, cách thành phố Điện Biên khoảng 20 km đã gây hư hại từ nhẹ đến sụp đổ hơn 2000 ngôi nhà ở khu vực thành phố Điện Biên.
Từ 2007 đến nay nhiều trận động đất có cường độ nhỏ hơn 5,5 độ Ricther xảy ra ở Việt Nam: động đất ngoài khơi Vũng Tàu - Phan Thiết ngày 28/11/2007, M=5,1 độ Richter, gây chấn động cấp IV theo thang MSK64 (tháng 12 cấp) ở khu vực Tp Hồ Chí Minh, Tp Vũng Tàu, động đất xảy ra trên đới đứt gãy kinh tuyến 110o; động đất ở Đô Lương ngày 3/1/2008, M=3,8 độ Richter, xảy ra trên đới đứt gãy sông Cả; động đất Mường Tè ngày 3/3/2008, M=4,5 độ Richter, động đất xảy ra trên đứt gãy Mường Tè; động đất Vịnh Bắc bộ ngày 24/6/2008, M=3,7 độ Richter, động đất xảy ra trên đới đứt gãy sông Hồng, gây rung động nhẹ ở khu vực Hải Phòng. Ngày 26/11/2009 có 2 trận động đất xảy ra ở khu vực huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La trên đứt gãy Mường La - Bắc Yên, gây nên rung động cấp 4 ở thành phố Sơn La, chấn tâm động đất cách khu vực đập thủy điện Sơn La khoảng 37 km: Trận thứ nhất vào lúc 11h47 phút (giờ Hà Nội), M=4,1 độ Richter; trận thứ hai vào lúc 20h59 phút, M=4,2 độ Richter. Ngày 9/12/2009, lúc 00h33 phút (giờ Hà Nội) xảy ra trận động đất có M=3,7 độ Richter, xảy ra ở cùng khu vực với hai trận động đất ngày 26/11. Ngày 23/6/2010, lúc 8h55 phút (giờ Hà Nội), xảy ra trận động đất ở khu vực ngoài khơi Vũng Tàu - Phan Thiết, M=4,7 độ Richter, gây nên chấn động cấp 4 ở khu vực Tp Hồ Chí Minh và Tp Vũng Tàu. Ngày 16/09 và ngày 22/09/2010 xảy ra động đất ở khu vực Quan Sơn Thanh Hóa, M=3,8 độ Richter gây chấn động cấp 5-6 tại khu vực chấn tâm động đất. Ngày 20/10/2010, trận động đất M=3,8 độ Richter đã xảy ra ở khu vực Yên Thành, Nghệ An gây nên rung động cấp 5 ở khu vực Yên Thành và lân cận, rung động cấp 4 ở thành phố Vinh. Ngày 29/08/2010 và ngày 14/09/2010 đã xảy ra hai trận động đất cường độ <3,0 độ Richter ở khu vực Hà Quảng, Cao Bằng trên đới đứt gãy Cao Bằng – Tiên Yên. Ngày 31/12/2010 động đất Sông Mã, M=5,5 độ Ricther đã gây nên chấn động cấp 5-6 ở khu vực huyện Sông Mã tỉnh Sơn La. Ngày 27/01/2011 và ngày 6/3/2011 đã xảy ra hai trận động đất ngoài khơi Vũng Tàu – Phan thiết M=4,7 độ Richter. Các trận động đất nhỏ xảy ra từ sau trận động đất Điện Biên đều không gây thiệt hại về người và của, tuy nhiên cũng cho thấy vỏ Trái đất ở khu vực Việt Nam không hoàn toàn bình ổn, động đất cần được theo dõi và nghiên cứu để có đánh giá ngày một đầy đủ hơn về hoạt động địa chấn ở Việt Nam, phục vụ tích cực cho công cuộc xây dựng đất nước.
Cho tới nay chưa có những bằng chứng thuyết phục để khẳng định sóng thần đã ảnh hưởng tới vùng bờ biển Việt Nam. Tuy nhiên, theo các kết quả nghiên cứu đã được thực hiện tại Viện Vật lý địa cầu, các vùng nguồn động đất ở khu vực biển Đông và lân cận có thể gây nên sóng thần ảnh hưởng tới vùng bờ biển Việt Nam bao gồm: 1) Riukiu – Đài Loan, 2) đới hút chìm Manila, 3) Biển Sulu, 4) Biển Celebes, 5 và 6) vùng Biển Ban Đa, 7) Bắc Biển Đông, 8) Palawan và 9) Tây Biển Đông. Trong đó đới hút chìm Manila (Máng nước sâu Manila) được cho là có nguy cơ cao nhất. Trong khu vực này đã xảy ra một trận động đất cường độ 8,2 độ Richter ngày 26/5/2006, may thay trận động đất này đã không gây nên sóng thần. Theo các kịch bản đã tính toán bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường, nếu một trận động đất cường độ 8,3 độ Richter xảy ra ở khu vực rãnh nước sâu Manila thì có thể tạo nên sóng thần cao 6,2 m ở Quảng Ngãi và 2,1 m ở Nha Trang. Một trận động đất có cường độ 9,2 độ Richter ở cùng khu vực có thể tạo ra sóng thần cao 10,6m ở Quảng Ngãi và 5 m ở Nha Trang, và thời gian sóng thần đi từ vùng rãnh nước sâu Manila tới vùng bờ biển Việt Nam sau khoảng 2 tiếng đồng hồ. Về mặt khoa học các trận động đất có cường độ lớn hơn 6,5 độ Richter ở các vùng biển có khả năng gây ra sóng thần, như vậy nguy cơ sóng thần ở vùng bờ biển Việt Nam là hiện hữu và cần phải được quan tâm.
TS Lê Huy Minh, Phó Viện trưởng, phụ trách Viện VLĐC, Giám đốc Trung tâm BTĐĐ và CB ST
PGS TS Nguyễn Hồng Phương, Phó Giám đốc Trung tâm BTĐĐ và CBST
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét